دولت چین بسیار عصبانی به نظر میرسد. رهبر چین به این آگاه است که درحال حاضر رقابت بر سر آینده دنیای فناوری در حال واگذاری است، رقابتی که میتواند اهمیت زیادی در تعیین جایگاه این کشور در میان قدرتهای جهانی داشته باشد. از طرف دیگر واشنگتن هم تمام توان خود را گذاشته تا سرعت پیشرفتهای رقیب خود را کند نماید.
تراشههای نیمهرسانا مغزهای کوچکی هستند که جهان فناوری را تحت کنترل دارند. این تراشهها آنقدر پیچیدهاند که هیچ کشوری به تنهایی قادر به تولید آنها نیست. در گذشته این مسئله اتفاق مثبتی بود. دولتها این را میدانستند که فناوری نوعی «بازی صفر و یک» نیست و نوآوری در یک نقطه از جهان میتواند به پیشرفت کل دنیا تاثیر مثبت بگذارد. این تفکر موجب پایداری شد؛ همه میدانستند تهاجم به هر بخشی از زنجیره تامین میتواند جهان را با وقفهای نگرانکننده مواجه شد.
ولی حالا که جنگ سرد چین و آمریکا در دنیای فناوری روز به روز شدیدتر میشود، همه چیز دچار تحول شده. در این جنگ، تراشه یک سلاح جنگی است. چین در دهههای اخیر میلیاردها دلار صرف کمک به تراشهسازان کرده و این شرایط در دوره ریاست جمهوری «شی جینپینگ» شدیدتر هم شده است. و چین هنوز درحال درجا زدن است.
یکی از بزرگترین تراشهسازان چین شرکت Tsinghua Unigroup حالا زمین خورده. افرادی که این صنعت را اداره میکردند، فساد های گسترده شده اند. و آمریکا قصد کرده که اجازه ندهد چین به دانش بنیادین تراشه ها دست یابد.
«پل تریولو»، متخصص نیمهرساناها و مشاور شرکت Albright Stonebridge Group میگوید: «برنامه توسعه تراشه در چین ملغمهای از همه چیز بوده است. موضوع پول نیست. چین در حال حاضر در حوزه فناوری لبریز از پول است، اما باید افراد درست و مشتریانی داشته باشید که به شما اعتماد دارند. اینها خریدنی نیستند.»
حال باید به این سوال پاسخ دهیم که چرا چین به تراشههای پیشرفته نیاز دارد؟
اقتصاد چین بزرگ است اما ثروتمند نیست. سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور در سال 2021 پایینتر از کشورهای آنتیگوآ و باربودا و بالاتر از تایلند بود. پکن بیش از یک دهه تلاش کرد اقتصادش را از طریق توسعه زیرساختهای بدهی-محور گسترش دهد، اما این راهبرد چندان موثر نبوده است. پس آنها برای اجتناب از قرار گرفتن در «دام درآمد متوسط» باید شروع به توسعه تجارتهای پرارزش کنند.
شی جینپینگ تمرکز آینده چین را بر طرحهای توسعه صنعتی از طریق حمایت دولتی و در صدر آنها طرح Made in China 2025 گذاشته است. و با پول از این ایدهها پشتیبانی کرده است. از زمانی که او در سال 2012 به قدرت رسیده، این کشور بیش از 100 میلیارد دلار در زمینه توسعه تراشه سرمایهگذاری کرده است. با این حال، خروجی این تلاشها چندان درخشان نبوده است.
این پولها به برندهای مد یا شرکتهای ساخت و سازی اهدا شد که یک شبه تراشهساز شدند تا ثروتمند شوند. دولت دهها میلیارد دلار به «ژائو ویگو»، مدیرعامل Tsinghua Unigroup داد، اما حالا گفته میشود که او همه این سرمایهها را به باد داده و به همین خاطر تحت بازرسی قرار گرفته است.
با این حال، تنبیه هواوی و کنار گذاشتن چین از رقابت در حوزه نیمهرساناها بدون تایوان ممکن نبود. آمریکا تایوان را به عنوان بخشی از چین به رسمیت نشناخته است. واشنگتن میگوید هرگونه حمله از سوی پکن به این جزیره محکوم است، اما به لحاظ فنی قبول دارد که تایوان بخشی از چین است.
تایوان صنعت تراشهسازی خود را به عنوان یک مکانیزم دفاعی به وجود آورد. کارخانههای پیشرفته این کشور نوعی سپر سیلیکونی محسوب میشوند که جلوی حمله چین به این جزیره را میگیرند. چین بزرگترین واردکننده تراشه در دنیاست و در صورتی که این کارخانهها به هر دلیلی غیرفعال شوند، دنیا دچار مشکل خواهد شد. ولی در طول دهههای آتی، ایدهی بازپسگیری تایوان برای چین جدیتر میشود و با قدرتمندتر شدن ارتش چین، احتمالا این سپر مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.
آمریکا اخیرا پیشنهاد تشکیل یک کنسرسیوم جهانی متشکل از ایالات متحده، ژاپن، کره جنوبی و تایوان به نام «تراشه 4» را داد. تلویزیون دولتی چین این اقدام را انحصارطلبانه و تبعیضآمیز معرفی کرد و گفت این حرکت میتواند بازارهای جهانی را تکهتکه کند. با این حال، یک دیپلمات سابق آمریکایی میگوید بعید به نظر میرسد که کره جنوبی و تایوان با همکاری با آمریکا، بازار مشتریان خود در چین را به خطر بیندازند.
ایالات متحده برای پیشبرد اهدافش به متحدان اروپایی هم روی آورده است. این کشور شرکت هلندی ASML را که دستگاههایی برای لیتوگرافی میسازد، از فروش تجهیزات به تراشهسازان چینی منع کرده است.
این کشور البته از خود چین هم الگوبرداریهایی داشته است. واشنگتن در ماه ژوئن با تصویر لایحه CHIPS متعهد شد که 250 میلیارد دلار در زمینه احیای صنعت نیمهرساناها سرمایهگذاری کند. این سرمایهگذاری شاید بتواند آمریکا را از چین جلوتر نگه دارد، اما واشنگتن برای مقابله با جاهطلبیهای پکن باید بر بازار آزاد و همکاریهای بینالمللی خود اتکا کند. حفظ برتری آمریکا در بازار کار سختی است، چون بسیاری از شرکتهای زنجیره تامین و کارخانههای تولید تراشه در شرق آسیا قرار گرفتهاند.
این چالش بزرگ ایالات متحده این است که در زمینه نوآوری به جای این که به دنبال واکنش نشان دادن به رقبا باشد، خودش رهبری کند. این کشور باید به جای تلاش برای مقابله با تکتک اقدامات چین تلاش های خود را صد چندان کند.
تهیه شده توسط تیم Irandigimall